Pirinç Üretimi Zorluğu, Pirincin Faydaları ve Tehlikeleri yazımızda bereketin simgesi olarak görülen pirincin, çeltikten başlayan üretim aşamalarını, kepekli pirinci, pirinçte görülen tehlikeleri, pirincin faydalarını ve besin değerlerini yazdık.
Pirinç Üretimi Bereketi
Ecdadımız bütün nimetlere hürmet ederdi, pirince ise ayrı bir hürmet gösterirdi. “Bereketi, taneleri içerisinde gizlidir, hangisinde olduğu belli değildir, onun bir tanesini bile israf etmemeli.” derlerdi. Bu kadar önemli, hürmete şayan bir gıda zararlı hale gelebilir mi? Uzmanlar, özellikle şeker hastalarının ve obeziteye yatkınlığı olanların pirinç yemesini uygun görmemelerinin nedeni nedir? Çeltiğin fabrikalarda pirince dönüşürken fazla işlem görmesi, bazı zararlarının ortaya çıkmasına sebep olmuş olabilir mi?
Pirincin İlk Defa Üretilmesi ve Osmanlıya Gelişi
Pirinç tarımının ilk defa Milattan önce 3000 yıllarında muson yağmurlarının ülkesi olan Hindistan’da başladığı, oradan batıya doğru yayıldığı bildirilmektedir. Yaz yağmuru alan tropikal bölgelerden, daha kurak karasal iklimin hakim olduğu ülkelere ulaşması yüzyılları almıştır. Bazı araştırmacılar ise ilk defa pirincin Çin’de tarımı yapılarak üretilmeye başlandığını söyler. 500 yol önce ise Osmanlı’da, pirincin mutfaktaki dillere destan yeri, maharetli ustalar eliyle oluşturulmaya başlanır.
Pirinç Üretimi ve Kepekli Pirinç
Pirinç, çeltik tarlalarında yetiştirilir. Türüne göre ortalama yetişme süresi 3 aydır. Genelde ikinci ürün olarak verimli alüvyon ovalarda kendine yer bulurdu. Mayıs ayının başlarında ekilir, Eylül ayının sonlarında hasadına başlanır. Çeltik, suyu çok seven bir bitkidir. Bunun için ekimden önce, içerisinde su duracak şekilde seviyeleri düzenlenmiş tavalar-adalar hazırlanır. Bu tavalara çeltik, suyun içerisine ekilir ve bölgesine göre 3-5 ay boyunca suyun içerisinde yetişir.
Pirinç, çeltik olarak biçildikten sonra fabrikalarda beş ayrı işlemden geçer. Önce dış kabuğu soyulmakta, sonra aşama-aşama kepeği alınarak beyazlatılır, içindeki farklı maddeler ayrılır, en son ayçiçeği yağıyla parlatılarak satışa sunulur. Ancak, beyaz pirinç haline gelmeden önce, pirinç de tıpkı buğday gibi hafif esmerdir ve kepeklidir.
Pirincin kepeğinin alınması ve büyük oranda yalnızca nişastasının kalması, onu faydalı olmaktan çok, zararlı hale getirir. Nişasta oranı yüksek olan beyaz pirincin glisemik endeksi de yüksektir. (100 üzerinden 86-100) Bu durum şeker hastaları için risklidir. Çünkü beyaz pirinç şekeri yükseltir. Bununla birlikte pirincin faydalı kepeği ise günümüzde daha çok hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Son zamanlarda pirinç kepeği yağı, maskesi, sabunu, toniği gibi ürünler öne çıksa da yine de kullanımı çok azdır.
Çeltiğin Hakkı, Kepekli Pirinçle İade Edilir
Esmer pirinç, doğal pirinç ya da kepekli pirincin faydaları saymakla bitmez. Beyaz pirinç daha lezzetlidir ve daha çok tercih edilir. Kepekli pirinç ise ağızda daha yavan bir tat bırakır. Kepekli pirinç madensel tuzlar yönünden %80, temel organik bileşen oranı yönünden ise %60 daha zengindir. Esmer pirinç; kalp hastalığı, kanser ve solunum yolu hastalıkları olanların bünyesini daha kuvvetli hale getirmektedir.
Pirinç, fazla işleme girdirilmeden, kavuz denilen dış kabuğu alındıktan sonra “kargo” diye tabir edilen kahverengi halinde alınıp yemeklerde kullanılabilir. Bu şekilde kullanıldığında, elde edilen bulgur görüntüsünde olacaktır.
Beyaz Pirincin Popülerliği ve Tehlikeli Durumlar
İnsanlar görsel olarak parlak olmasına, bir de çok çabuk pişmesine rağbet edince fabrikalar daha çok bu tür pirinci üretmeye ağırlık verdi. Talep çoğalması halinde istenilen şekilde üretimi hem daha kolay, az masraflı ve daha karlıdır. Aynı zamanda az işlem gördüğü için bozulmadan dayanma süresi de uzayacaktır. Çünkü pirinç, bal gibi asırlarca bozulmadan durabilmektedir.
Pirinç devamlı su içerisinde yetiştiği için bu amaçla kullanılan suyun temiz olması gerekir. Zehirli atıklarla kirlenmiş sularda yetiştirilen pirinçlerde, bunların zararlarının tesir etme durumu olabilir. Bunun için pirinçleri sulayan kaynakların sağlam ve su havzalarının temiz tutulması elzemdir.
Pirinçte bir diğer tehlike genleriyle oynanmasıdır. Pirinç; mısır, soya fasulyesi, pamuk gibi ürünlerden sonra genleriyle oynanan bitkilerden biridir. Sarı renginden dolayı altın pirinç denilen ve körlüğe sebep A vitamini eksikliğini gideren bir tür pirinç, genetiği değiştirilerek üretilmiştir. Ancak yeterli araştırma ve deneyler yapılmadan aceleyle kurtarıcı olarak lanse edilen bu pirinç, istenilen sonuçları vermedi. Maalesef diğer yönden, sitokrom P450 geni, pirinçlerde herbisit zararlarının önlenmesi için kullanılmıştır. Elde ediliş kaynağı sıkıntılı olduğundan, beslenmede bu tarz pirinçler şüpheli sınıfında görülmektedir.
Afgan pirinci, Güneydoğu Asya ülkelerinden ithal edilir, glisemik endeksi düşük, uzun ince taneli pirinçlerdir ve farklı damak tadındaki insanlara hitap eder. Bu pirinçler daha hafif olup kilo alma problemi olanlar ve şeker hastaları için tercih sebebidir.
İthal edilen esmer pirinçlerde vardır. Ancak yerli ürünleri tercih etmek daha uygun olacaktır. İthal pirinçlerde soru işaretleri ve yerli pirinçlerin mineral yönünden zengin oluşu unutulmamalıdır. İthal pirinçler fiyat farkından dolayı yerli pirinçlere karıştırılıp bu şekilde de satışa çıkarılabiliyor. Her türlü tağşişe karşı, güvenli yerlerden almak daha uygun olacaktır.
Pirincin Faydaları ve Besin Değerleri
Pirinç, vücuda kuvvet veren, geliştiren, cildi güzelleştiren, mideyi hafif tutan, gıda değeri yüksek olan bir hububattır. Pirincin içerisinde magnezyum, potasyum, kalsiyum, demir, lif, nişasta, yağ ve protein gibi maddeler bulunmaktadır. Geleneksel kaynaklarda pirinç yemenin uykuya bile tesir edeceği, pirinç tüketenin güzel rüyalar göreceği ifade edilmektedir.
Pirinç çorbalara, tatlılarda, sarma ve dolmalarda kullanılan, pilav olarak olarak yenilen temel besin maddelerinden biridir. Pirincin fazla işlem görmesi, onu zararlı hale getirebilmektedir. Bu sebeple ülkemizde Trakya Ergene havzası, Silifke ve Gönen civarı, Samsun, Çorum Osmancık ve Kargı gibi yerlerde yetişen pirinçlerimizden fazla beyazlatılmamış, kepeği tamamen alınmamış kargo diye tabir edilen kahverengi pirinçleri aşırıya kaçmadan tercih edebiliriz. Siyah ve kırmızı pirinçler az olup pahalıdır. Çoğaldığında alternatif olarak kullanılabilir.
Pirincin Besin Değerleri
- 100 gram | Enerji (kcal) | Protein (g) | Karbonhidrat (g) | Yağ (g) | Lif | Magnezyum |
- Beyaz pirinç | 360 | 7,5 | 72,5 | 0,9 | 1,4 g | 64 |
- Siyah pirinç | 345 | 8,01 | 69,24 | 2,73 | 1,91 g | 124,17 |
- Kırmızı pirinç | 278 | 6,39 | 55,56 | 2,3 | 1,6 g | 108,3 |
Pirinç Üretimi Zorluğu, Pirincin Faydaları ve Tehlikeleri-İnsan ve Hayat Dergisi‘nden yardım alınmıştır.
