Tohum Muhafazası ve Bazı Tohum Hastalıklarının Çaresi yazımızda tohum muhafazası nasıl sağlanır, tohumların ihtiyaçları, tohumların özellikleri, ekilme zamanları, tohumların ilaçlanması, tohum hastalıkları ve çarelerini yazdık.
Ziraat Mutluluk Getirir ve Tohum Muhafazası
Mutluluk Ziraata Tabidir
Hazreti Allah, bizleri sefaletten ziraat sayesinde kurtarmaktadır. Saadet ziraata tabidir. İnsanlar yapmış oldukları sanatlar arasında ziraat kadar şereflisi ve temizi yoktur. Bununla birlikte tohum bizler için çok önemlidir. Tohum, bir nesli doğuran bitki anlamına gelir. Bundan dolayı buğday taneleriyle, her çeşit ağaçların çekirdekleri, soğan, patates de tohumlara dahildir. Tohumlar başlıca ikiye ayrılmaktadır. Kuru tohumlar ve yaş tohumlardır. Bunlar arasında en fazla kullanılanları kuru tohumlardır. Yeryüzünde bitkilerin çoğaltılmasında başlıca iki usul vardır.
1.usul: Bu usulde daldırmak, aşılamak suretiyle çoğaltma yapılır. En çok bağcılık ve ağaçlı bahçelerde yapılan usuldür.
2.usul: Bu usulde bütün bitkilerin ve hububatın çoğaltılmasında kullanılır. Bu usul tohum vasıtasıyla yetişen nebatat, az çok aslına yani yabanileşmeye meyil eder.
Tohumluk ve Tohum Muhafazası İyi Ürün Almayı Sağlar
Seçilecek, ayrılacak olan tohum bereketli olmakla beraber ticarette, pazarda revaç ve sürümü en çok alan çeşitlerden olmalıdır. Örnek olarak, şeker pancarı ziraatında tohumun daima fazla şeker barındıran kısımlarından, gövdelerinden alınması gerekir.
Tohumların çimlenmesi: Tohumlar, ekilen bitkilerin türüne ve yetiştikleri yerlere göre çimlenme kuvvetlerini bir müddet sonra kaybederler. Tohumların muhafaza durumu bile çimlenme kuvvetinin süresini az veya çok etkilemektedir. Alelade tohumlar, ince tabakalar halinde serilmiş, zaman zaman karıştırılmış, yani havadan mahrum kalmamış olduğu halde kurak, az havadar, ışıklı yerlerde ve havanın değişimlerinden muhafaza edilmiş olursa uzun süre çimlenme kuvvetlerini kaybetmeyebilirler.
Arpa, yulaf gibi bazı bitkilerin tohumları, çimlenme kuvvetlerini 2-3 sene muhafaza edebildikleri halde karaağaç ve kahve ağacı tohumları ancak birkaç gün koruyabilmektedir. Bu nedenle bu tür tohumlar ağaçtan düşer düşmez hemen ekilmelidir.
Tohumların toprağa ekildiğinde ihtiyaç duydukları maddeler
Tohumlar toprağa ekildiği zaman başlıca olarak üç şeye ihtiyaç duyarlar. Bunlar hava, hararet ve rutubettir. Tohumu toprağa atarken her şeyden önce bu üç şeye dikkat edilmesi gerekir.
Tohumların özellikleri ve seçilmeleri, verime doğrudan tesir eder
Tohumların iyi seçilmesi, tohumdan bereketli hasılat almanızı sağlar. Bunun için bazı şartlar vardır. Öncelikle tohumların ekileceği yerlerde bulunan zararlılar ve haşerelere karşı bitkinin mukavemet edebilme özelliğine sahip olması gerekir. Bunun için seçilecek tohumlar hastalıklı olmamalıdır. Tohumun içerisinde bulunan cevher mükemmel olursa bunun meydana getireceği bitki de o derece kuvvetli ve hava şartlarına dayanıklı olur.
Tohumların Ekilme Zamanını Belirlemek
Tohumun ekilme zamanı: Ekilme mevsimi, iklime ve toprakların tabiatına göre değişir. Tohumlar umumiyetle ilkbahar ve sonbaharda olmak üzere iki mevsimde ekilir.
Tohumların özellikleri ve sahip olması gereken halleri
- Tohumluğu belirli bir iklim ve toprakta, özelliklerini muhafaza edebilen bitkilerden seçmek gerekir.
- Tohumlar hakkıyla yetiştirilmelidir.
- Tohumlar yabancı, başka bitkilerle karışık olmamalıdır.
- Tohumluklar, ekilecek veya dikilecek olan yerde ortaya çıkan hastalıklara dayanıklı olan bitkilerin tohumları olmalıdır.
- Seçilecek olan tohumlar dolgun, ağır ve iri olmalıdır.
- Tohumlar yara bere almamış, hastalık alametleri olmayan bitkilerden seçilmelidir.
- Tohumlar en fazla ürün veren bitkilerden alınmalıdır.
- En önemli nokta ise; tohumluk olarak seçilen tohumlar, çimlenme kuvvetine sahip olmalıdır.
Tohumların Çimlenme Kuvvetlerini Bulma Usulleri
Tohumlarda yeşillenme kuvvetinin bulunup bulunmadığını anlamak için birçok usul vardır. Burada çiftçi için yapılması kolay olan tarifi yazdık.
1-Az derin bir saksıya kum koymalı, denenecek tohumlardan 50 veya 100 tanesini ekmeli, üzerine püskürtme olarak, daha iyisi delikleri ufak süzgeçli bir kova ile azcık su serpmeli. 25 derecelik sıcak bir yere koymalı, toprağın büsbütün kurumaması için ara sıra su verilmelidir. Bu usul gayet sade ve kolaydır.
2-Bir tabak alınarak içerisine ıslak bir kumaş parçası koymalı, kumaş parçasının üzerine yeşillenme kuvvetinin derecesinin ölçüleceği tohumlardan bir miktarı birbirlerine dokundurulmadan koymalıdır. Bundan sonra tohumların üzeri tekrar ikinci ıslak bir kumaş parçası ile örtülerek 15-20 derece sıcaklıktaki odaya 5-6 gün kadar bırakılmalıdır. Yalnız bu müddet zarfından kumaş parçalarının kurumaması için ara sıra hafifçe ıslatmalıdır. 5-6 gün sonra tohumlar muayene edilip bunlardan yeşillenenlerle, etmeyenlerin derecesi anlaşılır. Mesela kumaş parçasının üzerine 100 tane buğday konulduğu halde 5-6 gün sonra yapılan muayenede tohumun 85 tanesinin yeşillenmiş olduğu görülüyorsa muayene edilen tohumun %85 derecesinde bir yeşillenme kuvveti olduğu meydana çıkar. Böylelikle anlaşılan bir tohumu ekmek icap ettiği takdirde yüzde kaç miktarı yeşillenmiş ise onu dikme zamanında hesap ederek tohumun miktarını o derece artırmalıdır.
Tohum ve Tohumlukların İlaçlanması
İlaçlanacak olan tohumlar bir kabın içerisine alınarak ilaçlı kaba batırılır, 4-5 dakika bekledikten sonra süzülmek için bir yere koyulur. İlaçlanan tohumdan bir tanesi bile boş yere atılmamalıdır. Çünkü tohum zehirlenmiş olduğundan bunu yiyen hayvanlar ölebilir.
İlaçlanan tohumlar süzüldükten sonra bir yere yayılır. Sönmemiş toz kireçle iyice karıştırılır. 100 kilo tohum için 4-5 kilo toz halde kireç gerekir. İlaçlanan tohumları aynı gün veya bir gün sonra hemen ekilmesine gayret edilmelidir. Zira tohum bozulur. Hele de havanın yağmurlu olduğu günlerde buna ayrıca dikkat edilmelidir. Bunun için ne kadar tohum ekilecek ise akşamdan o kadar tohum ilaçlanmalıdır. 100 kilo suyu veya 50 kilo suyu her hangisi olursa ona göre tohum miktarını hesap etmeli ve doğrudan doğruya suyun içerisine atmalıdır. Hazırlanan kükürt, bir bez içerisine koyup iyice bağladıktan sonra bunun ucuna bir ip bağlayarak suyun içine asmalıdır. Ekseriyetle tohumları ilaçlamak için yakın halde bulunan hububat üzerine mahul atılır ve kürekle karıştırılır. Hepsinin iyice ıslandığına kanaat getirilince üzerine kireç tozu atılır. Serpme usulüyle tohumu ilaçlamak için 100 litre tohum için 10 kilo kireç hesap etmek gerekir.
Hastalıklar ve Çareleri
Tarlada ortaya çıkan kömürlü başakları toplayıp yakmak gerekir. Bazıları hastalıklı başakları su içine atıyorlarsa da bu uygun değildir. Çünkü suyun içerisinden gider ve bir başkasının tarlasında ortaya çıkarlar. Sürmeli ve şarbonlu taneleri koyduğumuz çuval, yüzde yarım nispetinde yapılmış, içinde göz taşını (bakır sülfat) olan suya batırmak ve sonra da temiz suyla yıkamak yeterlidir.
Rastık Hastalığı
Bu hastalık en çok buğday, arpa ve yulaf gibi bitkilerde görülür. Bu hastalığın bulaştığı başaklar vaktinden önce sararır. Kemale erdikten sonra sağlam olan başaklar toprağa doğru eğildikleri halde bu hastalık bulaşanlar avuç içine alınarak ezilecek olursa içerisinde tohum yerine siyah tozlar dolmuş olduğu görülür. Çaresi; kükürt ilacıyla muamele edilirse faydası görülür.
Sürme Hastalığı
Bu hastalık en fazla buğday, yulaf, mısır gibi bitkilerde görülür. Sürme hastalığına bazı yerlerde kömür hastalığı denilir. Şarbon hastalığının aynısıdır. Çaresi için göz taşı (bakır sülfat) ilacı uygulanır. Eğer tarlada bu hastalık başlarsa koparıp atmak hepsinden iyidir.
Mahmuz Hastalığı
Bu hastalık en çok çavdarda görülür. Bunun küçük tohumları da sürme ve rastık da olduğu gibi rutubetli senelerde daha çok görülür. Mahmuz hastalığına yakalanan bir çavdar başağı sağlamlarından kolaylıkla ayırt edilebilir. Çünkü mahmuz bulunan başaklarda tanelerinin bazıları fazla uzayarak az çok eğri bir hal alırlar. Mahmuzlu taneler başlangıçta sarı oldukları halde sonradan esmerleşirler. Bu mahmuzlu tanelerin terkibinde zehirli maddeler mevcut olduğundan doktor ve baytara müracaat edilmeksizin ne insana ne de hayvana verilmelidir. Hastalığın çaresi ise tohumu ilaçlamak ve sonra ekmektir.
Pas Hastalığı
Buğday ve diğer bitkiler üzerinde portakal renginde lekeler ortaya çıkarır. Pas hastalığını ortaya çıkaran mantarın tohumları, kış mevsimini toprakta geçirir. İlkbaharda tarlaların kenarında bulunan bir takım dikenli çalıların üzerinde geçirir. İlkbahar ve yaz mevsimi rutubetli olan senelerde çok fazla olur. Eğer ilkbahar ve yaz mevsimleri kurak geçerse rüzgarlarla, bitkilerin üzerine taşınan tohumları kuruyarak yok olur. Böylelikle bu hastalıktan bitki asla zarar görmez. Hastalığın çaresi: Hastalığa dayanıklı buğday çeşitleri yetiştirmekle beraber, erken biten buğdayların tohumluk olarak seçilmesine dikkat etmek lazımdır. Ayrıca tarlaların kenarında bulunan ve pas hastalığının ilerlemesine mani olan çalılar bulundurmak yararlı olacaktır.
Tohum Muhafazası-Tohum, Yeşillenme Günlerini Kaç Sene Muhafaza Eder?
Tohum | Vasati Sene | Azami Sene
- Patlıcan: 5 yıl | 8 yıl
- Havuç: 3-5 yıl | 10 yıl
- Lahana: 0 | 10 yıl
- Taze soğan: 2-3 yıl | 7 yıl
- Hıyar: 10 yıl | 10 yıl
- Kabak: 6 yıl | 10 yıl
- Ispanak: 5 yıl | 7 yıl
- Bakla: 6 yıl | 10 yıl
Tohum Muhafazası ve Bazı Tohum Hastalıklarının Çaresi-Kaynak: İnsan ve Hayat Dergisi‘nden yardım alınmıştır.