Sosyal Medyanın Bedava Olmasının Bedeli Nedir? yazımızda sosyal medyanın ve internetin kullanıcılara sunmuş olduğunu bedava hizmetlere rağmen nasıl bu kadar para kazanabildiklerini ve dikkatimiz üzerinde yapılan çalışmaları yazdık.
Sosyal Medyanın Bedava Olması
İnternetin faydaları ve zararları hala tartışılıyorken, hayatımızdaki önemi çok daha fazla arttı. Sosyal medya uygulamalarının bedava olması, onların daha fazla ulaşılabilir olmasını sağladı. Fakat sosyal medyanın ücretsiz olma özelliğiyle, faydalı olduğunu söyleyebilir miyiz? Genel olarak baktığımızda, sosyal medyaların çoğu ücretsiz bir şekilde sunulmaktadır. Bazı uygulamalar ise siz daha cep telefonunu yeni aldıktan sonra yüklü bir şekilde size gelmektedir. Bu şekilde, bu uygulamanın ihtiyacı karşıladığı mesajı verilirken, sağladığı hizmetten bedava yararlanmakta bizlere cazip gelebiliyor.
Dünyanın en çok kazanan şirketleri sıralandığı zaman, hepimizin bildiği bazı sosyal medya uygulamalarının sahibi olan şirketler, listenin ilk sıralarında yer almaktadır. Bu uygulamalar kullanıcılardan para almadıkları halde nasıl bu kadar para kazanabiliyorlar?
Ücretsiz Ama Çok Kazanıyor
Ücretsiz oldukları halde çok kazanmaları için sosyal medya platformlarının yaptıkları şey ise kullanıcısının dikkatini çekmektir. Kullanıcı, uygulamada ne kadar çok vakit geçirirse, onlar için o kadar iyidir. Bunu sağlamanın yolu, kullanıcısının dikkatini uygulama üzerinde tutmaktan geçer. Bu dikkati, başkalarına satmak yoluyla da para kazanma süreci başlar.
Michel Ende‘nin masalı andıran romanı “Momo” da, insanların zamanlarını toplayarak güçlenenlerin durumuna benziyor. Topladıkları dikkat ve kullanıcıdan çaldıkları zaman, onlar için çok önemlidir. Kullanıcıdan para almak yerine zaman talep ediyorlar. Bir kişi uygulamayı kullandıkça, onlar arka planda bunu paraya dönüştürüyorlar.
Sun Gazetesi Dikkat Tacirliğini Kullanmaya Başladı
Dikkat ve reklam üzerine Batı’daki tarihi gelişimi inceleyen Tim Wu, “Dikkat Tacirleri” isimli hacimli çalışmasında bu durumu detaylarıyla ele alıyor. Tim Wu, “Sun” gazetesiyle başlattığı bu süreçte şu bilgilere yer veriyor: “Sun” gazetesi, maliyetin altında satış fiyatıyla rakiplerinden çok daha fazla satmaya başlar. Hesap edildiğinde zararına satışlar yaptığı görülür. Fakat, kısa bir süre sonra insanların dikkatini çekmeyi başaran gazete, tiraj sıralamasında ilk sıraya yükselir. Artık gazetede reklam yayınlanmaya başlanır.
Gazetecilikte reklamcılığın serüveni böyle başlar. Neticede “Sun” gazetesi maliyetin altında satışla oluşan zararı, reklam gelirleriyle giderir. Yalnız, gazetenin reklam gelirlerini devam ettirmesi için okurun dikkatini daima üzerinde tutması, tirajını düşürmemesi lazımdır. Baktığımızda insanların ilgisini çeken üçüncü sayfa haberleri ve neredeyse bedavaya satılmasıyla, satış miktarları artmaya devam eder. Günümüzdeki medya hala bu tür haberleri çokça kullanmaktadır.
Gazetenin kurucusu Day, bedavaya topladığı dikkati, reklam veren şirketlere satmaktadır. O günden bugüne medyada çok şey değişse de Day’in keşfettiği bu yöntem, dikkat tacirleri tarafından çeşitli şekillerde kullanılmaktadır. Medya organları kaliteli, faydalı yayın yapmaktan ziyade insanların dikkatini çekmeye odaklanır. Onlar için hedef, dikkati kendilerine çekmektir. “Reklamın iyisi kötüsü olmaz” düşüncesi hakimdir.
Toplanan Verilerin Bize Dönüş Şekli
İnternet hepimizin hayatına fazlaca girmiştir ve bu durum burada da yaşanmaktadır. Yapay zeka destekli, her an kullanıcıya uyarı gönderebilen ve gönderdiği bildirimle her an insanların dikkatini çeken, insanı adım adım takip eden sistemler, şirketler için bu işi kolaylaştırmıştır. Bedava uygulama, dikkati toplarken, kişilerin ilgi, ihtiyaç, hobi gibi verilerini de toplayıp kayıt eder. Dikkatinizi daha fazla çekebilmek için de bu verileri kullanır.
Mesela, uygulamada/internette gösterilen reklamlarda, kullanıcısının ilgi ve ihtiyaçları ön plana çıkar. Aradığınız ne ise ona göre size reklamlar gösterilir. Kitap kurduysanız kitaplar, öğrenci iseniz kırtasiye ürünleri, oyuncak severseniz oyuncaklar gösterilir. Arama motorunda ve alışveriş sitelerinde aradığınız ve incelediğiniz ürünlerin reklamı, içinde reklam olan her sayfada karşınıza çıkar.
Bir diğer boyut, uygulamaların yapısal özellikleriyle alakalıdır. Bir yandan kullanıcıyı uzun süre ekranda tutan bir tasarım hazırlanırken, diğer yandan, ilgilendiğiniz konularda içerikler karşınıza çıkar. Sosyal medyada bir video izlediğiniz zaman, siz zahmet etmeden otomatik olarak başka bir video karşınıza çıkabilir ya da benzer içeriklere göz atmanız için yönlendirmeler yapılır. Bunlar yapılırken reklamları zorla izlemek zorunda kalırsınız. Çünkü bedava olan bir şeyin bedeli sizsinizdir. Ödediğiniz bedel; bazen dikkatiniz, bazense değeri paha biçilmez derecede kıymetliniz olan zamanınızdır.
Sosyal Medyanın Bedava Olmasının Bedeli Nedir?-İnsan ve Hayat Dergisi‘nden yardım alınmıştır.