Propolis Nedir? İnsan Sağlığına Olan Mucizevi Etkileri
Propolis Nedir? İnsan Sağlığına Olan Mucizevi Etkileri yazımızda arıcılığın yan ürünlerinden olan propolisin ne olduğu, nasıl bir işlevinin olduğu, içeriği ve insanlara olan faydalarını yazdık.
Arılar özünde nice sırlar, şifalar, dermanlar saklayan; ufacık boylarıyla kocaman işler başaran canlılardır. Arılar çalışkanlığıyla bilinir. Kendi aralarında yaptıkları iş bölümü ve fedakarlığı ile biz insanlara çok şeyler anlatırlar. Kur’an-ı Kerim‘de şöyle buyrulur: “Ve Rabbin bal arısına da ilham etmiştir ki, “Dağlardan ve ağaçlardan ve çardaklardan evler ittihaz edin. Sonra meyvelerin hepsinden ye de Rabbinin kolayca olan yollarına git. İçlerinden renkleri muhtelif bir şerbet çıkar, ondan insanlar için bir şifa vardır. Şüphesiz ki, bunda tefekkür den bir kavim için elbette bir ibret vardır.”” (Nahl Suresi, 68-69)
Propolis Nedir?
Arının ana ürünü herkesin bildiği gibi baldır. Arı, bal yaparken çiçek özlerinden faydalanır. Binlerce çiçek gezer, yüzlerce kilometre yol kat eder. Zahmeti arı çeker, sefası bizlere kalır. Besin değerleri ve şifa yönüyle karşımıza çıkan bal gibi, eski zamanlardan beri kullanılan bir başka ürün propolistir. Bitkilerin büyük bölümü ve özellikle ağaçlar, yapraklarını, çiçeklerini ve meyvelerini, üzerlerinde meydana gelebilecek mikrobik tehlikeye karşı çürümemeleri ve zarar görmemeleri için korumaya alırlar. Su geçirmez, ısı yalıtımı bulunan ve yapışkanlık gibi fiziki özelliklere sahip reçinemsi madde üretirler. Bitkilerin yaprak, tomurcuk, kabuk vb. kısımlarından toplanılan bu reçinemsi maddeler, arının başı ile taraksı arasında bulunan bezlerden salgılandığı bir çeşit enzimle biyokimyasal değişikliğe uğrar ve ortaya propolis çıkar.
Arıların savunma silahı
Propolis, oda sıcaklığında yarı katı halde bulunur. Mum kıvamında, reçineli, keskin ve güzel kokulu, aynı zamanda suda erimeyen bir özelliğe sahiptir. Propolisin özellikleri, rengi, kokusu, tadı, topladığı bitkilere ve yörelere bağlı olarak değişmektedir. Rengi sarı, yeşil veya koyu kahverengi olabilir. Bal arıları, ürettikleri propolisi, kovan girişlerini davetsiz misafirlerden koruma, kovanda herhangi bir tehlikeli duruma yol açabilecek mikrobik faaliyetlere karşı savunma, yarık ve çatlakları kapatmada kullanır. Ayrıca arılar, kovan içerisine giren ve ölen taşıyamayacakları kadar büyük canlıları propolisle mumyalayarak bir enfeksiyon kaynağı oluşturmasını önlemede kullanırlar.
Propolise Olan İhtiyacımız
Arılar çalışır didinir ve propolisi üretirler. Bunca emek boşuna değildir. Çünkü propolisi kovan savunmasında kullanırlar. Bizler içinde çok faydalıdır. Son zamanlarda yapılan araştırmalar, bu maddenin insan sağlığı için de yararlı olduğunu söylüyor. Araştırmalar, propolisin antibakteriyel, antiviral, antifungal, antioksidan, antiinflammatör, antitümör, yara iyileştirici, doku ve hücre yenileyici ve daha birçok özelliğe sahip olduğunu gösteriyor. Bunun yanında bileşenlerinde, insan sağlığı ve gelişimi için gerekli birçok vitamin, mineral ve elementi bulundurduğu da keşfedilmiştir.
Propolisin kimyasal bileşenleri
Üretildiği bölgenin bitki çeşitliliğine, arı türü ve ırkına bağlı olarak değişmektedir. Fakat genel olarak propolisin içinde; bitkisel mumlar (%30), esansiyel yağlar (%10), organik bileşikler ve mineral maddeler (%5), polen (%5), reçine ve zamksı maddeler (%50) yer almaktadır.
Alternatif Tıbbın Gözdesi Propolis
Günümüzde aşırı ve bilinçsiz antibiyotik kullanmanın verdiği zararlar ve vücudumuzda oluşan antibiyotik direnci her geçen gün artıyor. İşin bu noktasında alternatif tıp devreye girdi. Alternatif tıp alanında da propolisin etkisi çok büyük oldu. Araştırmacılar, hala bu mucizevi maddeyi araştırmaya devam ediyor. Sonuçlara bakıldığında, propolisin antibiyotik tesiri ispatlandı.
Propolisin antioksidan ve antitümör etkiye sahip olması çok önemli. Propolis, vücudumuzda hücre DNA’sının bozulmasına sebep olabilecek zararlı maddeleri etkisiz hale getirebilecek antioksidan maddeleri içeriyor. Çağın artan hastalığı olan kansere karşı da antitümör etkisinde bulunabilecek bir takım bileşenlere sahiptir. Bu alanda yapılan özellikle karaciğer, meme ve kolon kanserleri üzerinde tümörü yavaşlatıcı etkisinin ortaya çıkması, tedavi edici yeni bir ilaç olabileceğini gösteriyor. Ülkemizde İstanbul Üniversitesi Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü’nde yapılan araştırma neticesinde, propolisin meme kanseri hücre soylarının iyi-ortalama-kötü seyirli olduğuna bakmaksızın hepsini öldürebildiği saptanmıştır. Araştırmada, propolisin sağlıklı hücreye zarar vermeyip sadece kanserli hücreleri öldürdüğü gözlemlenmiştir.
Kullanımında Dikkat Edilecekler
Katı haldeki propolisin sıvı çözelti şeklinde kullanılabilir duruma getirilmesi için iki seçenek vardır, bunlar su ve alkoldür. Piyasada üretim yapan çoğu firma genellikle alkolde çözmeyi tercih eder. Bunun sebebi ise propolisin suda az, alkolde ise fazla çözünürlük göstermesidir. Propolis hakkında araştırmalar derinleştikçe helal gıda alanında incelemelerde bulunan firmaların ve uzmanların bu konuda da gerekli çalışmaları yapmaları gerekiyor. Bu hususta dikkat edilmesi gereken nokta içerik kısmıdır. Propolis satın alırken içindekiler kısmında alkol adının direk yazılmayıp etanol, metanol, glikol vb. şeklinde telaffuz edilebilir. Dikkatli olarak bu konudaki önleminizi alabilirsiniz.
Propolisin Faydaları
- Ağızdaki cerrahi yaraların iyileşmesine yardımcı olur.
- Ağız kokusu rahatsızlığını giderir.
- Diş eti iltihabının ve bakteriyel plağın büyümesini yavaşlatır.
- Kanser hücrelerinin ortaya çıkmasına mani olur. Koruyucu tesiri vardır.
- Propolis ile üretilen kremler, yanık yaralarının iyileşmesine yardımcı olur.
- İçerdiği mineral ve vitaminler sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirir.
Sonuç olarak propolisin insan sağlığı için gerekli bileşenleri içerdiği kanıtlanmıştır. Bazı hastalıklarda tedavi edici özelliği bulunmaktadır. Ülkemiz dünyada bal üretiminde ilk sıralarda olmasına karşın bu tür arıcılığın yan ürünlerine gereken önemi vermemektedir. Bu tür zenginliklerin değerini bilmek dileğiyle.
Kaynak: Gıda Mühendisi Emirhan Yalçın-İnsan ve Hayat Dergisi‘nden yardım alınmıştır.
