Manipülatörler Yönlendirmeyi Nasıl Yaparlar ve Onları Tanımanın Yolları Nelerdir?
Manipülatörler Yönlendirmeyi Nasıl Yaparlar ve Onları Tanımanın Yolları Nelerdir? yazımızda hilecilerin yani manipülatörlerin insanları nasıl yönlendirdiğini ve onlara karşı tedbir almayı yazdık.
Manipülatörler Yani Hileciler Yönlendirmeyi Nasıl Yaparlar?
Stratejistler, ekonomistler, politikacılar ve onların işlerini yapan diğerleri, insanların karar verme sürecini etkilemek isterler. İnsanların akıllarındakilerini okumaya ve onları yönledirmeyi çok isterler. Hangi kitap okunacağı, nasıl bir satın alma işlevi yapılacağı, paranın değerlendirilme durumu, dünya görüşü ve fikri eğilimler, insan hayatı için önemli yol ayırımlarıdır. Bunlar doğru şekilde kullanılıp güzelliklere vesile olabileceği gibi, kötüye kullanıp hilecilerin hilesine de alet edilebilir.
Hileciler kötüye kullandıkları bilimsel metodlara aldatma yerine yönlendirme diyorlar. Kendilerine verdikleri isim ise “Manipülatör“. Bu şekilde toplumda nam salıyorlar. Sosyolog, sosyal psikolog, toplum bilimci gibi afilli isimlerin arasına gizlenseler de manipülatörler, insanları aldatma sanatında ustabaşı gibidirler. Toplumun yaralarını sarmaya çalışan, babacan bilim adamı tipinde samimi ve içten görünebilirler ancak çoğu zaman bu sadece hileli yönledirmeleri için bir araçtır. Sizi kendilerine çekmek için bir takım yollar kullanırlar daha sonra gerçek kimlikleri ortaya çıkar. Onur Öymen‘in “Propaganda Silahı Olarak Basın” ve Nevzat Tarhan‘ın “Psikolojik Savaş Gri Propaganda” kitaplarında 9 madde ile konuyu özetleyelim.
1-Manipülatörler Çok Görünmek İstemezler
“Toplumun görünmeyen mekanizmasını işleten kişiler, görünmeyen hükümeti oluştururlar. Adını hiç duymadığımız kişiler tarafından zihinlerimize şekil verildi, zevklerimiz biçimlendirildi.” Walter Berneis‘in bu sözü, çok görünmek istemeyen manipülatörlerin toplum içindeki faaliyetlerini özetler. Onlar bu faaliyetleri yapabilmek için insanların faydasını düşünmezler. Kendi menfaatlerine odaklanırlar. İhtiyaçlarının ve isteklerinin karşılanması, onlar için önemlidir. Başkalarının ne düşündüğü, ne hissettiği ve onlardan ne istediği çok da önemli değildir.
2-Manipülatörler Sınır Tanımazlar
“Haksız suçlamalarda bulunan muhabirlerin burnuna birkaç yumruk indirmemek için kendimi zor tutuyorum” ABD başkanı Truman söylemiştir. Manipülatörlerin sınırları ne kadar zorladığını görebiliyoruz. Bu tip insanlar, dünyanın her yerinde aynı şekilde çalışırlar. Kendi isteklerinin peşinden koşup, bu uğurda diğerlerine dikkat etmezler. Fiziksel, duygusal, psikolojik veya ruhsal halinizle ilgilenmezler. Kişisel alan ve kimliğin ne anlama geldiğini anlamazlar ve sizi gerçekten umursamazlar. Parazit olarak görebilirsiniz. Karşı tarafı tüketmeye odaklıdır ve sadece kendini düşünürler. Tam aksine bu durum hayvanlar aleminde her iki tarafın lehine yürür.
3-Başkalarını Suçlarlar
Hile konusunda sözleri genelde batılı kaynaklardan alırız, çünkü manipüle ilminin çıkış kaynağı batıdır. “Kendini Güçlendirmek” kitabının yazarı Darlene Ouimet’in, manipülatörlerin başkalarını suçlamaları hakkındaki cümlesi net bir özet sunuyor: “Kontrolcüler, suistimalciler ve manipülatörler hatayı hiçbir zaman kendilerinde aramazlar. Her zaman sorunun başkasında olduğunu söylerler.” Bir manipülatör, sürekli başkalarını suçlayarak kendi davranışları için sorumlulukların üstünü örter. Sorumluluklarının farkında olmalarına rağmen kötü gidişattan kendilerini sorumlu tutmazlar. En sonunda, kendi ihtiyaçlarını yerine getirme sorumluluğunu size yıkmaya çalışır, sizin ihtiyaçlarınız için yer bırakmazlar.
4-Duygu Sömürüsü Yaparlar
Çinli filozof Sun-Tzu, kendini dinleyen yöneticilere, “Savaşmadan kazanmak en iyisidir.” der. Silah kullanmadan savaşmanın yolu “duygular” üzerinden yapılan harptir. 1950’li yıllarda Neuman Rand bir teori ortaya atmıştı. Bu teoriye göre, insanlar mantıkları ile hareket ettikleri taktirde doğru hareket edeceklerini iddia ediyordu. Ancak daha sonraki dönemlerde yapılan araştırmalarda insanların mantıkla değil, daha çok duyguları ile hareket ettikleri anlaşıldı.
2002 yılında Gregory Berns ve ekibi, beynin Corpus straitum alanının harekete geçmesini izledi. 36 kişi üzerinde yapılan araştırma sonucunda kişilerin seçim sırasında kendilerini daha çok mutlu eden tarafa yöneldikleri tespit edildi. İnsanlarda sanılanın aksine daha fazla para kazanma yerine, daha iyi bir insan olarak tanınma isteği ağır basıyor. İnsanları arkadan vurma kaygısı, karar vermelerinde önemli şekilde tesir oluyor. “Tabi bu insan olanlar için geçerli”. Manipülatörler de bunları bildikleri için insanların duygusal duyarlılığına ve özellikle de vicdana yönelirler. Sizi bir şeye inandırma şanslarının yüksek olduğunu biliyorlar, çünkü siz duyarlısınız, hissediyorsunuz, değer veriyorsunuz ve elbette yardım etmek istiyorsunuz. İlk başta iyiliğinize ve nezaketinize hitap edip, genellikle sizi harika bir insan olarak tanımlayıp överler. Zamanla bu övmeler en aza iner çünkü sizi aslında hiç önemsemezler. Önemli olan tek şey onlar için ne yapabileceğinizdir.
5-Laf Taşırlar
Manipülatörleri düşünceli insanlardan ayırt etmek istiyorsanız, size başkaları hakkında anlattıkları olaylardaki konuşma şekillerine dikkat edin. Sizinle başkaları hakkında konuştukları gibi arkanızdan sık sık sizinle ilgili de konuşurlar. Rekabete ve kıskançlığı teşvik eden senaryolar konusunda ustadırlar.
6-Sadece Kullanırlar
Manipülatörlerin, sıkıntılarını size bulaştırmasına asla izin vermeyin. Kendi iyi niyetli görüşlerinizi yanlış anlamaya kararlı olan insanlara açıklamak için zamanınızı boşa harcamayın. Onların sizi anlamalarını ve beğenmelerini sağlama görevi sizin işiniz değil. Eleştirilerine eleştiri ile karşılık vermeyin. Çünkü onlar sizinle bir insan olarak ilgilenmiyorlar.
7-Sözlerine Kanmayın
Büyük yalancılar soğukkanlı olurlar ve insanların gözünün içine bakarak yalan söylerler. Manipülatörler de büyük yalancılardan seçilir. İnsanları davranışlarına göre tanımlayın, asla sözlerine kanmayın. Yüzleri kızarmaz, utanma duyguları yoktur. Çok konuşurlar ve sorulara doğrudan cevap vermezler. Sık sık yemin ederler. Sürekli ne kadar namuslu ve dürüst olduklarını anlatırlar. Doğruyu değil de karşı tarafın duymak istediğini söyleyenlere karşı dikkatli olun. Böylelerini mazeret göstermeden yakından gözlemleyin; genellikle ne görürseniz sonuçta alacağınız şey o olur.
8-Her Zaman Dikkat Edin
Sizi yönlendirmelerine izin vermeyin. Size yardımcı olsunlar, yol göstersinler ama sizi kontrol etmesinler. Kendi yolunuzu doğru yerden aldığınız enerji ile siz belirleyin. İyi bir kişi davranarak size yaklaşan manipülatörler, iyi bir insan olmak için çok çaba harcıyormuş gibi görünerek, size iyi insan profili çizebilirler. İlk karşılaşmanızda yaptıkları samimi ve içtenlik oyunları onlarla olan ilişkilerini güçlü bir şekilde başlatabilir. Baştan onların yapmacık ve göründüğü gibi olmadıklarını anlamak, onlara karşı dikkatli olmanızı sağlayacaktır.
9-Değerlerinizi Devamlı Kontrol Edin
Hilecilerle tartışmayın. Onların gerçek kişiliğini orta çıkaracak soruları sorabilirsiniz. Onun stratejisi ile ona karşılık verirseniz kavga çıkacaktır. Değerlerinizi, inancınızı ve gittiğiniz yolu iyi bilirseniz sizi kimse kullanmaz ve incitemez. Ancak kimliğinizi, kişiliğinizi, değerlerinizi bilmiyorsanız, sürekli bunları kontrol etmiyorsanız, manipülatörler tarafından gülerken ısırılabilirsiniz. Hayat devam ettikçe, mevcut şartlar değişir, bunlar davranışlarımızı da etkiler. Bu değişen fikirlerin değerlerimizi, gittiğimiz yolu nasıl etkilediğini bilmemiz gerekir. Neye inandığımızdan emin olamadığımızda, düşüncelerimizin manipüle edilme ihtimali çok yüksektir. Kendi değerlerinizden, inançlarınızdan emin olmadığınızda, karşı tarafa fırsat vermiş olursunuz. Sürekli kendinizi güncelleyin.
İnsan ve Hayat Dergisi‘nden yardım alınmıştır.
