Girişimcilikte Popüler İş Modelleri ve Örnekleri yazımızda teknolojinin gelişmesiyle ortaya çıkan internet pazarlama platformları e-perakendecilik, pazar yeri, listeleme, özel alışveriş siteleri ve abonelik iş modellerini yazdık.
Girişimcilikte Popüler İş Modelleri
E-Perakendecilik
Farklı iş modellerinde trendlerde ilk sırayı internetin gelişmesiyle birlikte hayatımıza giren e-perakendeciliği gelmektedir. Perakende mağazalarının internet ortamında taşınmış halidir. E-perakendeciliğin en büyük örneği Hepsiburada.com‘dur. Mağaza kendisi ürün alıyor, stokluyor ve satıyorken bu işini elektronik ortamdan devam ettirmektedir. Sanal mağazacılık da diyebiliriz. Dünyada en büyük e-perakendeci Amazon.com‘dur. Amazon’un sahibi Jeff Bezos dünyanın en zengin insanı unvanını elinde bulundurmaktadır. Dünyanın en zengini olarak bilinen Microsoft’un sahibi Bill Gates‘i geçmiştir.
Pazar Yeri İş Modeli
Günümüzün en popüler iş modeli pazar yeri iş modeli olarak görülmektedir. Pazar yeri iş modelinin bir diğer ismi platform iş modelidir. Pazar yeri iş modelinde tüketiciler birbirlerine ürün satabilmektedir. Tek taraflı, çok taraflı ve iki taraflı platform isimleriyle tanımlanabilmektedir. Son birkaç yıldır e-perakendecilerde pazar yeri iş modeline doğru kaymaktadırlar. Örnek vermek gerekirse; hepsiburada önceleri sadece ürün alıp satarken, şimdilerde bünyesinde farklı satıcılar barındırmaktadır. Hepsiburada’nın satışlarının en az yarısı başka satıcılardan gelmektedir. Hepsiburada pazar yeri olarak işlevini yerine getirmektedir. Aynı şekilde Amazon’da satışlarının çoğunu başka satıcılar sayesinde gerçekleştirmektedir. E-perakendeciler dönüşerek pazar yeri haline gelmektedirler. Bu tür iş modeli daha çok tutulmaktadır. Gittigidiyor.com ilk kuruluşundan itibaren bir pazar yeri olarak işlev görmektedir. E-bay şirketine satıldıktan sonra da aynı yöntemini devam ettirmiştir.
Pazar Yeri İş Modeli Neden Önemli?
Uber, Facebook, Alibaba.com ve airbnb platformları dünya üzerinde kendi dallarında en çok kullanılan platformlardır. Uber, dünyanın en büyük araç şirketi olmakla birlikte bünyesinde hiç aracı yoktur. Facebook, dünyanın en büyük sosyal haber yeri olmakla birlikte hiç içerik üretmemektedir. Alibaba, dünyanın en büyük perakendecisi olmakla birlikte kendisinde hiç ürün yoktur. Airbnb, dünyanın en büyük konaklama sağlayıcıdır, fakat hiçbir binası yoktur. Günümüzde pazarlamada teknolojinin gücünü kullanarak aracılık yapma çok önemli hale gelmiştir. Satıcı ve alıcıyı bir araya getirebilenler başarılı olmaktadır. Müşteriye yakın olanlar kazananlardır. Pazar yerinde kaynak sıkıntısı yoktur. Tüm ürünler satıcılar tarafından sağlanmaktadır. Alıcılar ve satıcılar bu platformda buluşmaktadır. Bu sistemde pazar yeri sahibi sadece ortamı hazırlamaktadır. Yukarıda bahsettiğimiz Uber, Facebook, Alibaba.com ve airbnb gibi platformlarda sadece kurucular para kazanmamaktadır. Uber’de araç sahipleri, Facebook’da kitleye sahip sayfalar, Alibaba.com’da satıcılar ve airbnb’de yer ve konak sahipleri de para kazanmaktadır.
Listeleme İş Modeli
Listeleme iş modelinin ülkemizde en büyük temsilcisi Sahibinden.com‘dur. Gazetelerde eskiden bulunan sarı sayfaların yerini bu tür modeller almıştır. Amerika’da craigslist.org listeleme iş modelinde oldukça popülerdir. Listeleme iş modeli de aynı zamanda bir pazar yeridir. Listeleme de satıcı çok aktif olarak iş yapmaz. Sisteme ilan koyar ve arayanlar ilanı bulur ve satıcıyla iletişime geçer. Dugun.com listeleme iş modelinde oldukça popüler hale gelmiştir. Ülkemizde her yıl 500 bin adet düğün olmaktadır. Bu düğün yapacakların yarısı kendileri için düğün.com’u kullanarak hizmet almaktadır. Armut.com teklif usulüne göre çalışan bir listeleme iş modelidir. Alanında uzman ustaları ihtiyacınıza göre listeleyerek seçebilmenizi sağlamaktadır. Letgo.com kullanmadığınız ikinci el eşyaları satarak para kazanmanızı sağlamaktadır. Sahibinden.com’un mobil versiyonu diyebiliriz.
Girişimcilikte Popüler İş Modelleri-Özel Alışveriş Sitesi
Bu modelin en büyük iki örneği trendyol.com ve markafoni.com‘dur. Trendyol.com, Alibaba şirketine 728 milyon dolara satılmıştır. Bu rakam Türkiye’deki girişimlerin en değerlisi konumuna yükseltmiştir. Daha önce bu rekor yemeksepeti.com’daydı. Özel alışveriş sitesi modelleri ilk olarak 2008 yılında dünyada ortaya çıkmıştır. Ülkemizde de markafoni ve trendyol ilk olarak kurulmuştur. Özel alışveriş sitelerinin diğerlerinden farkı, siteye giren kişinin diğerlerinden ayrıcalıklı imkanlara sahip olmasıdır.
VIP müşteri diye nitelendirilmektedir. Özel alışveriş sitelerine üye olduktan sonra size özel imkanlardan yararlanabilmektesiniz. Ürünleri görebilmek içinde siteye üye olmanız gerekiyor. Kullanıcılara özel olduklarını hissettirmektedir. Bu tür sitelerin çıkmasında büyük giyim firmalarının etkisi vardır. Bazı giyim firmaları elinde kalan ürünleri imha ediyordu ve büyük zarar ediyordu. Trendyol ve markafoni gibi şirketlerde büyük giyim firmalarına giderek ellerinde kalan ürünleri ucuz fiyatlarla satın alıp kendi platformlarında satmaya başladılar. Böylece her iki tarafta durumdan kar etmiş oldu. Üreticiler artık ürettikleri ürünleri bu tür satış yerleri sayesinde rahatlıkla satmaya başladı. Günümüzde özel alışveriş siteleri kendi markalarını da oluşturarak daha çok kar elde etmeye başlamıştır. Bu şirketlerin en büyük avantajı ise kullanıcılarının milyonları bulmasıdır.
Girişimcilikte Popüler İş Modelleri-Abonelik İş Modeli
Abonelik iş modelinin dünya üzerinde en büyük örneği Netflix‘dir. Netflix içeriklerini kendisi üretmektedir ve abonelerinden her ay düzenli olarak ücret almaktadır. Ülkemizde digiturk benzer modelle iş yapmaktadır. Aralarındaki fark ise digiturk başkalarından alıp üyelerine sunarken, Netflix içeriğini kendisi üretmektedir. Netflix ayrıca sektörde olmayan şeyleri ilk defa denemektedir. Pazar yeri iş modeliyle birlikte abonelik iş modeli, günümüzün en popüler iş modellerindendir. Sürekli bir para akışı sağlamaktadır.
Pazar yeri iş modelinin bir üst seviyesi olarak yapay zeka iş modelinin kullanılmaya başlanacağı tahmin edilmektedir. Abonelik iş modeliyle de yapay zeka birleştirilerek tüketicinin ürünü bittikçe gönderimi sağlanacaktır.
Girişimcilikte Popüler İş Modelleri ve Örnekleri-Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan Aygören’den yardım alınmıştır.
