Ermenistan-Azerbaycan: Bir Yaşam Biçimi Olarak Aralıklı Bir Savaş
Ermenistan-Azerbaycan: Bir Yaşam Biçimi Olarak Aralıklı Bir Savaş
Ermenistan-Azerbaycan: Bir Yaşam Biçimi Olarak Aralıklı Bir Savaş
Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki sınır bölgelerinde Dağlık Karabağ çevresindeki çatışmalar son aylarda tekrarlandı ve her iki taraftan da doğrulanamayan yüzlerce ölü ve yaralı olduğu iddia edildi.
Bu uzun ama aralıklı savaştaki inisiyatif, on yıllar boyunca her yöne eğildi. 1980’lerde Ermenistan, Dağlık Karabağ topraklarını ilhak ederek ve sözde Artsakh Cumhuriyeti’ni Ermenistan topraklarına entegre ederek büyük kazanan oldu.
O zamanlar Ermeni üstünlüğü eziciydi ve askerler bunu acımasızca gösteriyordu. Şimdi durum tersine döndü ve Türk desteğiyle Azeriler sahada üstünlüklerini gösteriyorlar, ancak mahkumlara işkence yaptıkları, sivillere gaddarca davrandıkları, insanları sakatladıkları, asırlık kiliseleri yıktıkları ve suçlarını sosyal medyada yayınladıkları iddialarıyla karşı karşıyalar.
Ermenistan-Azerbaycan için Dağlık Karabağ donmuş bir çatışma bölgesidir. Joseph Stalin, Sovyetler Birliği’nin geniş topraklarını, Moskova’dan bağımsızlık talep eden milliyetçi hareketlerin ortaya çıkmasını önlemek için bölünme ekecek bir düzende örgütledi. Mihail Gorbaçov’un perestroyka ve glasnost’unun ardından bu güçler kendilerini göstermeye başladılar.
1991’den bu yana Dağlık Karabağ, Gürcistan’ın ayrılıkçı bir cumhuriyeti olan Güney Osetya veya eskiden Moldova’nın bir parçası olan Transdinyester’deki ilgili çatışmalar gelgitler yaşadı. Moskova, eski toprakları istikrarlı ve pasifize etmede vazgeçilmez bir aktör olmaya devam ettiğini göstermek için bunları kullandı.
2020 Yılına Kadar İstikrarlı Durum
Dağlık Karabağ’daki durum, Azerbaycan’ın 25 yıl önce küçük düşürdüğü toprakları geri kazanmak için bir kampanya başlatmaya karar verdiği 2020 yılına kadar – büyük çaplı açık çatışmalar olmadan – aşağı yukarı istikrarlıydı. Azeriler, Türk silahları sayesinde Ermeni ordusunu fazla zorlanmadan ezdi.
Son yıllarda kansız halk ayaklanmalarında birkaç kez hükümet değiştiren Ermenistan, siyasi istikrarsızlığının da sonuçlarına katlanıyor. Moskova, Batı’yı – ve özellikle Washington’u – sözde yeni bir model olan Gürcistan’daki Gül Devrimi (2003) ve Ukrayna’daki Turuncu Devrim (2004) gibi eski Sovyet yörüngesindeki ülkelerdeki isyanların arkasında olmakla suçluyor. Arap Baharı, 2011’de başlıyor. (Mültecilerin ülkemize gelmeye başladığı tarih.)
Kremlin’e göre, bazı Batılı ülkeler vakıfları ve STK’ları eski bölgelerinde demokrasi ve liberalizm değerlerini yaymak ve nihayetinde Moskova dostu rejimleri Batı yanlısı hükümetlerle değiştirmek için finanse ediyor. Güney Osetya savaşı (2008) ve Kırım’ın işgali (2014), Rusların aşılamayan belirli sınırlar olduğunu gösterme girişimleriydi.
Ermenistan Neden ABD’den Yardım İstiyor?
Bu aralıklı savaşın son bölümünde en çarpıcı olan şey, ittifaklardaki değişimdir. Ermeni vatandaşları, ülkelerinin varlığının büyük ölçüde Rusya‘nın kendilerini savunma isteğine bağlı olduğunun farkında olmalarına rağmen, Ermenistan yardım için ABD‘ye yönelmiştir. Bu iki faktörden kaynaklanmaktadır.
İlk olarak, Rus korumasının son iki yılda pek etkili olmadığı kanıtlandı. Ermenistan, Moskova liderliğindeki Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün (CSTO) bir parçası olmasına ve Azerbaycan olmamasına rağmen, Rusya zorla müdahalede bulunmadı ve gerilimi yatıştırmak ve ateşkeslere ve barış anlaşmalarına barışçıl bir şekilde ulaşmak için bir arabulucu olarak uzmanlığını sunmakla sınırlı kaldı. Ermeni tarafı için tam bir teslimiyet ve aşağılanma.
Müttefiki Ermenistan’ı (Toplu Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün (CSTO) bir üyesi) Azerbaycan’a karşı silah zoruyla savunmak için daha kararlı adım atmadıysa, bunun nedeni, diğer nedenlerin yanı sıra, Azerbaycan’ın Türkiye’nin stratejik bir müttefiki olmasıdır. Buna karşılık, Ukrayna’daki savaşın kanıtladığı gibi, Rusya ile dengeli bir ilişkisi var.
İkinci olarak, Ermenistan başbakanı Nikol Paşinyan, Washington’ın bu küçük ülkeyle ilgili umutlarının farkında, ABD açısından ilginç olmaktan da öte üç ülke arasındaki bir boşluk: Rusya, İran ve Türkiye.
Nancy Pelosi, desteğini göstermek ve özellikle “ABD’nin Ermenistan ve bölgede güvenlik, ekonomik refah ve demokratik yönetişime olan güçlü bağlılığını vurgulamak” için Eylül ortasında ABD Temsilciler Meclisi sözcüsü olarak ülkeyi ziyaret etti.
Türkiye’nin Azerbaycan ile yakın ticari bağları ve iki ülkeyi birbirine bağlayacak altyapı projeleri var, tek engel Ermenistan. Son saldırılar, Azeri’nin Hajigabul-Minjivan-Zangazur şehirlerini Susha kasabası (Dağlık Karabağ topraklarında) üzerinden birbirine bağlayacak bir proje olan Zafer Yolu’nun önünü açacaktı.
Her halükarda ateşkese uyulup uyulmayacağı bu iki büyük oyuncunun – Rusya ve Türkiye – baskısına bağlı olacaktır. Yine de, bu “hiçbir zaman tam olarak çözülmemiş çatışma” bölge sakinleri için modus vivendi olarak kaldığından, düşmanlıkların zaman zaman yeniden başlaması muhtemel görünüyor.
Yazar Antonio Alonso Marcos, Universidad San Pablo CEU’dan fon alıyor.
Ermenistan-Azerbaycan: Bir Yaşam Biçimi Olarak Aralıklı Bir Savaş-Kaynak: theconversation
