Dünyanın İç Çekirdeği Başka Bir Şekilde Dönmeye Başlamış Olabilir
Dünyanın İç Çekirdeği Başka Bir Şekilde Dönmeye Başlamış Olabilir
Ayağımızın çok altında bir dev bize karşı hareket etmeye başlamış olabilir. Pazartesi günü yapılan bir araştırmaya göre, Plüton büyüklüğünde sıcak bir demir top olan Dünya’nın iç çekirdeği, gezegenin geri kalanıyla aynı yönde dönmeyi bıraktı ve hatta başka yöne dönüyor olabilir.
Üzerinde yaşadığımız yüzeyin yaklaşık 5.000 kilometre (3.100 mil) altında, bu “gezegen içindeki gezegen” sıvı metal dış çekirdekte yüzdüğü için bağımsız olarak dönebilir.
İç çekirdeğin tam olarak nasıl döndüğü bilim adamları arasında bir tartışma konusu olmuştur ve son araştırmaların tartışmalı olması beklenmektedir. İç çekirdek hakkında çok az bilinen şey, dünyanın ortasından geçerken depremler veya bazen nükleer patlamalar tarafından yaratılan sismik dalgalardaki küçük farklılıkları ölçmekten geliyor.
Nature Geoscience dergisinde yayınlanan ve iç çekirdeğin hareketlerini takip etmek isteyen yeni araştırma, son altmış yılda tekrarlayan depremlerden sismik dalgaları analiz etti.
Çalışmanın yazarları, Çin Pekin Üniversitesi’nden Xiaodong Song ve Yi Yang, iç çekirdeğin dönüşünün “2009 civarında neredeyse durma noktasına geldiğini ve ardından ters yöne döndüğünü” bulduğunu söylediler.
AFP’ye “İç çekirdeğin Dünya yüzeyine göre bir salıncak gibi ileri geri döndüğüne inanıyoruz” dediler. “Salınımın bir döngüsü yaklaşık yetmiş yıldır”, yani kabaca her 35 yılda bir yön değiştiriyor, diye eklediler. Daha önce 1970’lerin başında yön değiştirdiğini söylediler ve bir sonraki dönüşün 2040’ların ortalarında olacağını tahmin ettiler. Araştırmacılar, bu dönüşün kabaca “günün uzunluğu” olarak adlandırılan değişikliklerle aynı çizgide olduğunu söylediler – Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesi için gereken süredeki küçük farklılıklar.
Ortasında Sıkışmış
Şimdiye kadar, iç çekirdeğin yaptığı şeyin yüzey sakinleri üzerinde çok fazla etkisi olduğunu gösteren çok az şey var. Ancak araştırmacılar, iç çekirdekten yüzeye kadar Dünya’nın tüm katmanları arasında fiziksel bağlantılar olduğuna inandıklarını söylediler.
“Çalışmamızın bazı araştırmacıları tüm Dünya’yı entegre bir dinamik sistem olarak ele alan modeller inşa etmeye ve test etmeye motive edeceğini umuyoruz” dediler.
Çalışmada yer almayan uzmanlar, bulguları hakkında temkinli davrandıklarını ifade ederek, diğer birkaç teoriye işaret etti ve Dünya’nın merkezi hakkında birçok gizemin kaldığı konusunda uyarıda bulundu.
Güney Kaliforniya Üniversitesi’nden bir sismolog olan John Vidale, “Bu, birçok veriyi ortaya koyan mükemmel bilim adamları tarafından yapılan çok dikkatli bir çalışmadır” dedi. “(Ama) modellerin hiçbiri bence tüm verileri çok iyi açıklamıyor” diye ekledi. Vidale, geçen yıl iç çekirdeğin çok daha hızlı salındığını ve altı yılda bir yön değiştirdiğini öne süren bir araştırma yayınladı. Çalışmaları, 1960’ların sonlarında ve 1970’lerin başlarında meydana gelen iki nükleer patlamadan kaynaklanan sismik dalgalara dayanıyordu.
Bu zaman çerçevesi, Pazartesi günkü araştırmanın iç çekirdeğin en son yön değiştirdiğini söylediği nokta civarındadır – Vidale bunu “bir tür tesadüf” olarak adlandırır.
Jeofizikçiler ‘Bölündü’
Vidale’in söylediğine göre, onu destekleyen bazı iyi kanıtlara sahip olan başka bir teori, iç çekirdeğin yalnızca 2001 ile 2013 arasında önemli ölçüde hareket ettiği ve o zamandan beri olduğu yerde kaldığı yönünde.
Avustralya Ulusal Üniversitesi’nde jeofizikçi olan Hrvoje Tkalciç, iç çekirdeğin döngüsünün son çalışmada önerilen 70 yılda bir değil, her 20 ila 30 yılda bir olduğunu öne süren bir araştırma yayınladı.
Tkalciç, “Bu matematiksel modellerin tümü büyük olasılıkla yanlış çünkü gözlemlenen verileri açıklıyorlar, ancak veriler için gerekli değiller.” dedi. “Bu nedenle, jeofizik topluluğu bu bulgu konusunda bölünecek ve konu tartışmalı olmaya devam edecek.”
Sismologları “hastaların vücutlarının iç organlarını kusurlu veya sınırlı ekipman kullanarak inceleyen” doktorlarla karşılaştırdı. BT taraması gibi bir şey olmadığı için, “Dünyanın iç kısmına ilişkin görüntümüz hala bulanık” dedi ve ileride daha fazla sürpriz olacağını tahmin etti. Bu, iç çekirdeğin içinde başka bir demir topun olabileceğine dair bir teori hakkında daha fazlasını içerebilir – bir Rus bebeği gibi. Vidale, “Bir şeyler oluyor ve sanırım bunu çözeceğiz,” dedi. “Ama on yıl sürebilir.” dedi.
Dünyanın İç Çekirdeği Başka Bir Şekilde Dönmeye Başlamış Olabilir-Kaynak: afp
