Besin Takviyelerinin Faydaları ve Dikkat Noktaları yazımızda C vitamini, Multi-vitamin, İyot, Çinko, D vitamini, Omega-3’ün faydalarını ve dikkat edilmesi gereken noktaları yazdık.
Besin Takviyelerinin Hayatımıza Girmesi
Sağlıklı hayatın anahtarı, çok yemede değildir. Ancak ve ancak yeterince ve en iyisinden yemektir. Modern dünyanın elimizden aldığı tabii hayat ve gıdaların yokluğu, bizde bazı eksikliklerin, hastalıkların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Eksiklikleri, yine modernitenin önümüze koyduğu vitaminler, besin takviyeleri ile karşılamaya çalışırız. Besin takviyelerinin faydalarına ve dikkat edilmesi gerekenlere bakalım.
Besin Takviyelerinin Faydaları
C vitamini
C vitamini, yoğun fiziksel egzersiz sırasında ve sonrasında, bağışıklık sisteminin normal fonksiyonunun korunmasına, normal enerji oluşum metabolizmasına, yorgunluk ve bitkinliğin azalmasına katkı sağlar. Aynı zamanda kemiklerin, kıkırdağın, diş etlerinin, kan damarlarının ve cildin, normal fonksiyonu için gerekli olan kolajen oluşumuna yardımcı olur. Cildimiz, vücudumuzun ilk savunma katmanıdır, bu yüzden onu sağlıklı tutmalıyız. C vitamini, demir emilimini de artırır. Suda eriyen bir vitamin olduğundan vücutta depolanamaz. Günlük olarak C vitamini almak gerekir. Limon, portakal ve kırmızı biberde bolca bulunmaktadır.
Multi-vitamin
Sağlığımız için gerekli olan besin maddelerinin büyük çoğunluğunu, meyve ve sebzelerden alabiliriz. Yeterli meyve ve sebze yiyemeyenler, doktor kontrolünde kan tahlili yaptırıp multi-vitamin kullanabilirler. Tahlil, ne kadar ve hangi vitamine ihtiyacınız olduğunu size gösterecektir.
İyot
İyot hapı, sadece doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Tiroid bezlerinin çalışmasıyla yakından ilgili olan iyot, az alındığında bezleri yavaşlatabileceği gibi, çok alındığında da aynı etkiyi gösterebilmektedir. İhtiyacınız yokken iyot hapı kullanmak, zarara neden olabilir. İyot tüketiminizin yeterli miktarda olup olmadığından emin olmak isterseniz, idrar tahlili yaptırıp idrarınızdaki iyot miktarını ölçtürebilirsiniz.
Çinko
Çinko, birçok besin (et, balık, süt, tahıllar gibi) içinde bulunmaktadır. DNA ve protein sentezine katkıda bulunur ve hücre bölünmesine yapıcı görevi vardır. Cildin, saçın, tırnakların, kemiklerin ve görme yetisinin korunmasına katkı sağlar. Bağışıklık sisteminin normal fonksiyonuna katkıda bulunur.
D vitamini
D vitamini, güneş ışınları yardımıyla doğrudan deri tarafından sentezlenebildiği için “güneş ışığı vitamini” olarak da bilinir. Bağışıklık sisteminin normal fonksiyonunu desteklemektedir. Cildimiz, gün içerisinde günün hangi saatinde ve güneşte ne kadar kaldığımıza bağlı olarak farklı oranlarda D vitaminini üretir. Buna rağmen dünya nüfusunun büyük bir çoğunluğunda D vitamini eksikliği olduğu tahmin edilmektedir. Çünkü günlük olarak yeterince güneş ışığı alınmamaktadır. Çeşitli nedenlerle yeterli güneş ışığı alınamamasına bağlı olarak vücudun D vitamini üretimi sınırlanmaktadır. Kapalı mekanlarla sınırlı hayat tarzı, aşırı güneş kremi kullanımı, yoğun hava kirliliği, coğrafi enlem, güneşsiz mevsimler ve kıs günler bu sınırlayıcı unsurlar arasındadır. D vitamini, sağlıklı kemikler içinde gereklidir. Bu sebeple çocuklardan yaşlılara kadar her yaş grubunun mutlaka alması gerekir. D vitamini eksikliği, kemik ağrıları ve kas zayıflığına neden olmaktadır.
Omega-3
Omega-3, balıkta, bazı bitki ve kuruyemişlerde bulunan bir yağ asididir. Vücudumuz üretmediği için dışarıdan alınması gerekir. Haftada 400 gram kadar balık tüketen kişilerin dışardan Omega-3 temin etmesine ihtiyaç yoktur.
Dikkat Noktaları
Ne Kadar?
Takviyeleri, belirli aralıklarla ve belirli zaman dilimlerde kullanmak gerekir. Sürekli alınabileceklere bile, zaman zaman 15-20 günlük hatta 1 aylık aralar vermek iyidir. Prensip olarak başlangıçta küçük dozlarla başlamak, hassasiyeti kontrol edip yan etkileri izleyerek, dozları ona göre ayarlamak gerekir.
Ne Zaman?
Besin takviyelerini hafife almamak, ilaçlar gibi dikkatli kullanmak gerekir. Bazıları uyku kaçırabileceği için (ginseng, gingko özleri) akşam değil, sabah alınmalıdır. Yorgunluk için verilen hapları da sabah saatlerinde almak daha iyi olacaktır. Yağlı kapsülleri veya yağda eriyen takviyeleri (E vitamini, D vitamini) aç karna almak daha iyi, suda eriyen takviyeleri ise öğün aralarında ya da aç karna almak daha iyi netice verecektir.
Gerekli mi?
Her şeyin fazlası zarardır. Gereksiz olan bir şey, faydadan çok, zarara neden olur. İhtiyaç olmadığı halde alınan A vitamini, vücutta birikip karaciğer zehirlenmesine yol açabilir. D vitamininin fazlası ise kandaki kalsiyumun yüksek konsantrasyonda olmasına sebep olabilir. Kalsiyumun fazlası, böbrek taşına sebep olabilirken; yüksek miktardaki niasin (B3) sinir sisteminde, kandaki glukoz ve yağda sakinleştirici etki yapabilir. B6 vitamininin uzun süreli yüksek dozda alımı ise kimi zaman geri dönüşü olmayan sinir hasarlarına yol açabilir. Yüksek dozda ve uzun süreli C vitamini alınması, oksalata (Böbrek) taşları oluşturabilir. Anemik hastalarda demirle birlikte C vitamini alınması önerilir. Ancak demir birikimi olan hemokromatoz durumlarında ve hemolitik anemilerde, C vitamini önerilmez.
Besin Takviyelerinin Faydaları ve Dikkat Noktaları-Yardımcı Kaynak: Barbaros Doğan-İnsan ve Hayat Dergisi‘nden yardım alınmıştır.
