Arıların Varlığının Önemi ve Arı Ürünleri Hakkında Bilgiler

Arıların Varlığının Önemi ve Arı Ürünleri Hakkında Bilgiler yazımızda arının önemi, bal, propolis, arı ekmeği perga, polen, arı sütü ve arı zehri hakkında faydalı bilgiler yazdık.

Arıların Varlığının Önemi

Arıkovanı, ecza dolabı gibidir. Orada insanlar için her türlü şifa bulunur. Bir ürün düşünün ki Hazreti Allah ve Resulü, onda şifa olduğunu haber vermiştir. Kur’an-ı Kerim’de de bir surenin adı “Nahl”, yani bal arısıdır. 26. suredir bu sure ki burada Hazreti Allah mealen şöyle buyurmaktadır: “Rabbin, bal arısına da şöyle vahyetti: “Dağlardan ve ağaçlardan ve kuracakları köşklerden göz göz evler edin”” diye ilham etti. (Nahl suresi, ayet 68).

Resulullah Efendimiz (s.a.v), bal şerbetini içmekte şifa olduğunu haber vermiş, “İki şifaya devam ediniz, bal ve Kur’an-ı Kerim” buyurmuştur. (İbn Mace, “Tıp”, 7; Hakim, Müstedrek, 4/200.) Arıların varlığının önemi, bu hadis-i şerifte cismani hastalıklara şifa olarak bal, manevi ve ruhani hastalıklar için de Kur’an-ı Kerim şifa olarak gösterilmiştir.

Arıların özellikleri, gelişme evreleri, çalışma düzeni gibi hususlar başlı başına bir konudur. Arıların varlığının önemi, dünyada hayatın devamlılığı ile irtibatlandırılır. Arıların hayattan çekilmesi durumunda dünyadaki besin zinciri döngüsünün devam edememesi sebebiyle, hayat kalmayacağı vurgulanır.

Çam Balı

Arı ürünlerinin en yaygın olanı, asırlardan beri bildiğimiz baldır. Arının yaptığı balın, tadı, rengi, kalitesi; polenini aldığı ağaç, çiçek ve bitkilere göre değişir. Polen, Hazreti Allah’ın arıya bahşetmiş olduğu hususiyet sayesinde bala dönüşür. Çiçek balı bellidir. Arılar farklı farklı çiçeklere konarak hem tozlanmayı sağlıyor, hem de şifalı çiçek özlerinden bal yapıyorlar. Çam ağaçlarının gövdesinden ve dallarından, bir böcek vasıtası ile meydana gelen reçine, salgı bulunuyor. Arılar, çam balını, işte bu salgıdan yapıyor. Bu sebeple çam balına, “salgı balı” da denilir ve bu balda, reçine kokusu hissedilir. Çam ağacında, ilaç ve gübre yoktur. Kendiliğinden yetişir. Bu açıdan gayet tabii, şifalı bir bal olur.

Kara Kovan Balı

Balın en güzeli, peteğini de arının kendisinin yaptığı “kara kovan” balıdır. Bu balın peteği yani balmumu da rahatlıkla yenebilir. Arıcılar, çoğunlukla petekleri kendileri koyar, arı da petek yapmakla zaman kaybetmediği için bunların içerisini doldurarak daha fazla bal yapar.

Balın Kabızlığa ve İshale Faydası

Bal, midenin dostudur. Kabızlığa, ishale faydalıdır. Kabız olan kişi, biraz sıcak su ile bal şerbeti yapıp içerse, kabızlığı gider. İshal olan kişi, normal, sıcak olmayan bal şerbeti içer veya bal yerse, ishali durur. Balın 2 yaşından küçük çocuklara verilmesi uygun görülmez. Zaten 2 yaşına kadar çocuklar, anne sütüyle beslenir.

Arıların Bal Yapma Şartları ve Hasat Zamanı

Arıların bal yapması için, havanın belli bir sıcaklığa ulaşması gerekir. Arıların normal çalışma sıcaklığı 21-35 derece arasıdır. 10 derece altı, 38 derece üstünde çalışamazlar. Bu sebeple arılar, kışın bal yapamaz. Kovanlarında beklerler. Sonbaharda, arılara yetecek kadar, kovanda bal bırakmak gerekir. Bazı arıcılar balı fazla alınca veya soğuk havalar uzayıp ilkbaharda havalar iyileşinceye kadar kovandaki bal biter, bu sefer arıya şeker ve glikozdan yapılan şerbet verilebilir. Bazı arıcılar bunun bal yapmak için değil, arının kuvvet bulması için verildiğini söylese de daha sağlıklı olan, arının kendi yaptığı baş ile beslenmesidir.

Balın hasat zamanı, genelde temmuz ayıdır. 20 Temmuz tarihi gelince, tam bal hasadı zamanı gelmiş demektir. Bu tarihten önce bahar balı elde edilir. Bahar balı biraz daha sıvı olup onun da şifası ayrıdır.

Balda birçok hile yapılma ihtimali vardır. Arılara şeker veya glikoz şurubu yedirilir. Hatta hiç arı olmadan bala benzer bir madde elde edilebilir. Bu hususla alakalı şöyle bir nükte anlatılır: Bir adam, alışverişi olduğu bir kimseyle görüşmek için evine gider. Kapıyı çaldığında, oğlu çıkar. “Baban nerede?” diye sorduğunda çocuk, babasının depoya bal yapmaya gittiğini söyler. Onu arayan kişi de şöyle der: “Meğer adam, arı olmuş haberimiz yok.” Kıssadan hisse, balı, tanıyıp bildiğiniz, güvendiğiniz kimseden almanız elzemdir.

Arıların Varlığının Önemi – Arı Ürünleri: Ön Koruyucu Propolis

Ham propolis, arıların, bitkilerin yaprak, sap ve tomurcuklarından topladığı değişik maddelerden oluşan bir arı ürünüdür. Kelime anlamı olarak, Pro (Ön) + Polis (Koruyan) kelimelerinden oluşmaktadır. Saf propolis, arıların evi olan kovanın ön koruyucusudur. Arılar, petek gözlerini ham propolis ile kaplar, sonra üzerine balını, yavrusunu, besinini koyar. Böylece arının ürettiği ürünler, kovanda bozulmadan saklanır.

Propolisin kovandan çıkarıldıktan sonra insan tüketimine uygun hale getirilmesi ve vücudun bu ürünü sindirebilmesi için işlenmesi, çözülmesi gerekir. Yakın zamana kadar propolis, alkol ile çözülmekteydi. Böyle faydalı bir gıdada alkol bulunması, helallik ve sağlık açısından problem teşkil ediyordu. Son zamanlarda ise suyla çözülen propolisler satılmaktadır. Bu güzel bir gelişme olarak görülebilir. Ancak yine de etiketleri iyi okumak gerekir. Su ile çözüldüğü söylenen ürün içeriğinde de alkol türevleri, glikol bulunabilir. Hatta bu tarz ürünlere, helal sertifikası dahi verilebildiği görülmektedir. Bu tarz ürünlerin, özellikle çocukların karaciğer ve böbreklerine zararları vardır. Gerçekten sadece su ile hatta halis zeytinyağı ile çözülen propolisler de vardır. Zeytinyağı ve propolisin şifası birleşince daha faydalı olacağı muhakkaktır.

Propolis, tek başına kullanılabildiği gibi bal, pekmez, meyve suyu gibi sıcak olmayan gıdalara katılarak da tüketilebilir. Yetişkinlerde, sabahları aç karnına kullanılması tavsiye edilir. Propolis günlük porsiyon miktarı: 4-10 yaş grubu çocuklarda, günde 1,5 ml; 11 yaş ve üzeri yetişkinlerde, günde 2,5ml’dir.

Arı Fırınından Çıkan Ekmek: Perga

Son zamanlarda gündeme gelen arı ekmeği, arıların petek gözlerine depoladığı polenleri kendi enzimleri ile fermente ederek, bütün besin içeriğini açığa çıkardığı bir arı ürünüdür. Bu ürüne, “fermente polen” de denir. Arı ekmeğinin, polenin işlenmiş hali olması sebebiyle polenden daha şifalı olacağı anlaşılabilir.

Spor yapan insanlar, kas geliştirme için protein tozu kullanırlar. Protein tozunun zararlı olduğu konusunda, devam eden tartışmalar vardır. Protein tozu, çoğunlukla peynir altı suyundan yapılır. Peynir altı suyu, kimyasal işlemlerden geçer. Bu sebeple, problemli hale gelir. Protein tozu sebebiyle kaslar büyürken aynı zamanda kastan meydana gelen kalpte de büyüme olacağı, bunun da sağlık açısından sakıncaları olacağına dikkat çekilir. Spor yapanların, bedenen ağır işlerde çalışanların, sabahları protein tozu yerine, arı ekmeği perga kullanmaları daha sağlıklı olacaktır.

Çiçeklerden Gelen Öz: Polen

Polen, arıların çiçeklerden topladığı çiçek tozlarıdır. Bu polenler, petekli balda da görülebilir. Arı kovanının önüne kurulan bir tuzakla, bu çiçek tozları toplanarak polen elde edilir. Polen, insan vücudu için elzem ve çok güçlü bir gıda olarak görülür. Çiçek polenleri, arının uğradığı bitkinin şifasına göre değişir.

Arı poleni yaşlılara direnç verir, çocukların gelişmesine yardımcı olur. Bedenen çalışanlara kuvvet verir. Kan yapar, hastanın çabuk iyileşmesine yardımcı olur. Bronşit, astım ve nezleye iyi gelir. Herkes, aşırıya kaçmadan poleni yalnız olarak veya bala karıştırarak ölçülü miktarda kullanabilir.

Arı poleninde proteinler, doymamış yağlar, B, C, D, E vitaminleri ile kalsiyum, magnezyum, selenyum gibi mineraller bulunur. Bütün bunlar bağışıklık sistemini kuvvetlendirir.

Arı poleni, arıların çiçeklerden topladığı çiçek özlerini henüz işlemeden, kovana bile ulaşmadan, kovanın ağzında iken arının ayağından alınarak toplanır. Arı tarafından bir işleme tabi tutulmadan, henüz fermente olmadan elde edilir.

Arı Sütü

İnsanlar için hayatın en değerli besin kaynağı anne sütü olduğu gibi, arılar için de en değerli besin kaynağı arı sütüdür. Yavru arılar, belli bir olgunluğa gelinceye kadar (1-2 gün) arı sütü ile beslenir, daha sonra polene geçerler. Kraliçe arı, ömrü boyunca yalnızca arı sütü ile beslenir. Bu sebeple kraliçe arı, işçi arıların 2 katı büyüklüğünde olup 5-7 sene arası yaşayabilir. İşçi arılar ise yaklaşık 45 gün yaşar. Arı ürünleri arasında üretimi en zahmetli olanı, arı sütüdür. Arı sütünün protein değeri yüksektir. Üretilmesi için doğru metotlar kullanılması ve soğuk zincirin korunması gerekir.

Genelde 10 yaşın üzerindeki insanların, günde 1 defa aç veya tok olarak 1,5 gram (yarım çay kaşığı) arı sütü kullanması uygundur. Arı sütünün muhafazası buzdolabında yapılmalıdır.

Acı Şifa: Arı Zehri

Eskiden beri arı sokmasının, romatizma gibi birtakım hastalıklara şifa olduğu bilinmektedir. Ancak bazı kimselerde alerjiye de neden olmaktadır. İnsanların, arı zehrinin şifalı olduğunu söyleyerek, kovanın yanına gidip arıların ısırmasını beklemesi, tehlikeli bir durumdur.

Arıcılar şimdilerde, cam bir levha üzerine ince teller yerleştirerek bu levhayı arının uçuş pisti denilen kovanın ağzına veya kovanın içerisine koymak suretiyle, arılara zarar vermeden çok hafif elektrik veriliyor. Bu elektrikten rahatsız olan arılar, cam levhanın üzerine zehir bırakıyorlar. Bu zehir kısa zamanda hava ile temas edince kuruyor. Arıcılar bu zehri cam levhadan kazıyarak, süratlice -18 derecede dolaplara koyarak muhafaza ediyorlar. Arı zehrinin, eklem ağrılarında, alzheimer (hafıza kaybı), MS (kronik sinir sistemi hastalığı) gibi hastalıklarda kullanıldığı ifade edilmektedir. Arı zehri, daha çok tıbbın konusu olduğu için, doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

Arı ve Arı Ürünlerinde Dikkat Edilecek Hususlar

• Uzmanlar, 2 yaşın altındaki çocuklara bal, 4 yaşın altındaki çocuklara ise diğer arı ürünlerini yedirmenin doğru olmadığını belirtmektedir. Onların mide ve bağırsakları henüz tam gelişmediği için, bu ürünleri hazmetmeleri zor olacaktır.
• Çevre kirliliği, kimyasal ilaçlar ve benzeri menfi durumlar, arılara ve arı ürünlerine kötü yönde tesir ederler. Haberlerde sıklaşan arı ölümlerini görmekteyiz.
• Bazı insanlar, bal tüketimi ile ilgili menfi düşüncelere sahiptirler. Buna sebep olarak balın zararlı olması değil, günümüzde obezite ve diyabetin yaygın olmasından dolayı bu konuya dikkat çekmek olduğu anlaşılmasıdır. Diğer bir sebep de çevre kirliliğinin çoğalması, tarımda kimyasal ilaçların kullanılması, balda sahteciliğin artması neticesinde insanları bu zararlardan korumak istendiği görülmelidir. Aynı zamanda tarımda kullanılan kimyasal ilaçlar, milyonlarca arının ölmesine sebep olabilir. Bazı tarım ilaçlarının ambalajlarında, arılara ve balıklara zararlı olduğu yazılıdır.
• Bal ve diğer arı ürünlerinin, tatlı oldukları halde dişleri çürütmediği belirtilmektedir.
• Arı ürünleri, bu ürünlere alerjisi olan bazı hassas kişilerde alerjik etkiye yol açabilir. Dikkatli davranmak gerekir.
• Arı ürünleri, kuru bir ortamda, oda sıcaklığında, kapağı kapalı olarak muhafaza edilmeli, yüksek sıcaklık ve güneş ışığından korunmalıdır. Arı sütü ise buzdolabında muhafaza edilmelidir.
• Arı sütü, propolis, arı ekmeği, polen gibi arı ürünleri, ölçülü bir şekilde, şifa niyetiyle yenmelidir. Arı zehri ise doktor kontrolünde, tedavi amaçlı kullanılmalıdır.

Arıların Varlığının Önemi ve Arı Ürünleri Hakkında Bilgiler-Yardımcı Kaynak: Mustafa Boran-İnsan ve Hayat Dergisi‘nden yardım alınmıştır.