Algıda Oranların Kullanım Şekli
Algıda Oranların Kullanım Şekli yazımızda kelimelerin ve sayıların farklı yollarla insanlara sunulmasını ve insanların algı ile bakış açılarını değiştirmeyi yazdık.
Algıda Oranların Kullanım Şekli-Bütün Zamanların Rekoru
Bir ekonomi uzmanı, gelir tablosunu inceler. Emlak gelirlerinin geçen yılın aynı dönemine oranla %35 artmasının bir rekor olduğunu belirtir. Özel sekreteri ise artışın %0.34 olduğunu düzeltmek istemiş. Ekonomist ise farkı anlatır:
“Sayılardan birinin, öbürünün 100 katı olduğu anlatıldığında çok şey fark eder.” Her sayıyı ifade etmenin birçok değişik yolu vardır. Bazen, oranlar verilir de sayılar ortada görünmez; bu da yanıltıcı olabilir. Bir ülkede uçak sayısı rekor seviyede %50 oranında artmıştır. Ancak sayıları bilmek daha anlamlıdır. Ülkede 6 uçak vardı; 3 uçak da başka ülkeden alınmıştı.
İyi ambalajlanmış bir anket ve oranlama büyük yalanlardan daha etkili olmaktadır. Hem yanlış yere götürür, hem de sizi kimse suçlayamaz. Tıpkı rekor sayıda dana etli döner satan restoranın hikayesi gibi:
Dönerler nasıl bu kadar ucuza sattığını soranlara “Eh biraz da at eti karıştırıyorum, şöyle %50 kadar.” demiş. Yani yarısı dana, yarısı at.
Algıda En Dip: Kelime ve Rakamlar Karması
Kelime ve rakamların harmanlanmasında dilbilim kullanılır. Hangi kelime ve cümle, nasıl bir iz, intiba bırakır. Bu kelime seçimleri en fazla hukuk ve ekonomide dikkat çeker. “A ülkesi, gayrisafi yurt içi hasılasına oranla borcu en yüksek ülkeler sıralamasında %104 ile 38.sırada yer aldı.” Borcu en yüksek, yer aldı, ifadeleri zihinde müspet bir mana çağrıştırıyor. Çünkü insan beyni müspet olanı almaya ve anlamaya daha meyillidir. Aynı cümleyi “Dünya’da en borçlu 38.ülkedir.” olarak okursanız algınız değişebilir.
Aynı algı ve yanılgı “Dolar çıktı, yükseldi.” ifadelerinde görülür. Paranın çıkması ve yükselmesi insanın yüzünü güldürür. Aynı ifade “Dolar karşısında TL şu kadar değer kaybetti.” şeklinde söylense, cebinizdeki para değersizleştiğinden hoşunuza gitmeyecektir. Tv, haberler ise hoşunuza gitmeyeni söyleyerek antipatik olmak istemezler. Diğer taraftan, reklam pastasındaki yüzdelik dilimini artırmanın peşinde oldukları için sizi mutlu edecek şekilde haberleri vermeye çalışırlar.
Algıda Oranların Kullanım Şekli-İnsan ve Hayat Dergisi‘nden yardım alınmıştır.