Böbrek Taşı Oluşumu ve Böbrek Taşını Engelleme Yolları yazımızda böbrek taşının nasıl oluştuğu, böbrek taşının kişide gösterdiği belirtileri, taş hastalığına karşı önlemler ve tavsiyeleri yazdık.
Böbrek Taşı Oluşumu
Sağlıksız beslenme alışkanlığı, hareketsiz yaşam tarzı ve gün içerisinde alınan sıvı miktarının düşük seviyelerde olması gibi faktörler, böbrek taşı oluşumuna zemin hazırlıyor olabilir. Bu faktörlerin oluşumuyla birlikte kronik hastalıklarının da tetiklediği taşlar, tedavi edilmediği takdirde böbrek fonksiyonlarını bozabiliyor. Böbrek taşları, nerede idrar varsa orada oluşabilir. Böbreğin pelvisinde ve böbreğin havuzcuğunda oluşabilir. İdrarda koruyucu olan bazı maddelerin vücut tarafından tam olarak üretilememesi, taş meydana getirebilir. Sıcak, yüksek rakımlı ve tropikal ülkelerde böbrek taşı rahatsızlığı daha sık görülmektedir. Güneşin tesirinden dolayı vücudun D vitamini sentezi artar. D vitamini sentezi, başta kalsiyum olmak üzere bağırsaklarda bazı maddelerin daha fazla emilmesine neden olur. Bunların idrarla daha fazla dışa atımının sonucunda böbrekte kalsiyum taşları oluşur.
Kronik Hastalıklar, Taş Oluşumuna Sebep Olabiliyor
Böbrek taşının oluşumunda etkili olan faktörler, düzeltilemeyen ve düzeltilebilen faktörler olarak ikiye ayrılır. Düzeltilemeyen faktörler genetik yatkınlık, yaş ve cinsiyettir. Taş hastalığı olan hastaların ailelerinde %10-40 arasında değişen oranlarda taş hastalığı görülmektedir. Düzeltilebilen faktörler ise coğrafi faktörler, iklim, enfeksiyon, vücut ağırlığı, hayat tarzı ve beslenme alışkanlıklarıdır. Hipertansiyon, diyabet, metabolik sendromlarda da taş oluşum riski artmaktadır. İdrar yollarındaki enfeksiyon sonucu enfeksiyon taşları oluşmaktadır. Yüksek vücut kitle indeksi, diğer kronik hastalıklar gibi taş hastalığına sebep olabilmektedir.
Böbrek Taşının Belirtileri
Böbrek taşının en büyük belirtileri yüksek ateş ve dayanılmaz ağrıdır. Taşın bulunduğu taraftaki yan ağrısı, belirtiler arasında en önde gelir. Ağrı şiddetli, bıçak saplanır tarzda olabildiği gibi, uzun sürebilen ve dayanılabilen yan ağrıları şeklinde de olabilir. Klinik olarak hastalarda ikinci sıklıkta görülen bulgu, idrarda kan görülmesidir. Ayrıca bulantı ve kusma da görülebilir. Taş hastalarında, tıkanıklığı bağlı olarak enfeksiyonlarda sıklıkla görülür. Enfeksiyon çok basit formda olabileceği gibi, böbrek iltihabına da yol açabilmektedir. Bu durumlarda hasta yüksek ateş ve şiddetli yan ağrısından şikayetçi olur.
Çözüm ve Öneriler
Günümüz hayat tarzında beslenme geçiştirilmektedir. Günlük alınan sıvı miktarı azlığı, tuzlu, posası az, kalorili beslenme şekli ve yetersiz fiziki aktiviteye sahip bir hayat tarzı ağırlık kazandı. Bu durumda idrar daha asidik ve yoğun çıkmaktadır, taş oluşturan kristallerin miktarı da artmaktadır. Amaca yönelik olarak hayat tarzında değişiklik yapılması, kronik hastalıkların tedavi edilerek kontrol altında bulundurulması, taş oluşum riskini en aza indirecektir.
Taş Hastalarının Dikkat Etmesi Gerekenler
- Günde 2 litre idrar çıkaracak kadar sıvı alınmalıdır.
- Stresten uzak bir hayat tarzı.
- Beslenme alışkanlıkları düzenlenmeli.
- Düşürülen taşlar düzenli şekilde hekim gözetiminde değerlendirilmelidir.
- 6 ayda bir idrar analizi ile ultrasonografi tekrarlanmalı.
- Bütün bu önlemlere rağmen sık tekrar eden taş hastalığı varsa taş oluşumuna yol açan sebepleri ortaya çıkarmak için gerekli kontrol ve testler yaptırılmalıdır.
- Ailede yaygın taş hastalığı varsa genetik incelemelerden geçmek için hekime başvurulmalıdır.
Böbrek Taşı Olanların Yapacakları
- Bol bol su içmeye özen gösterilmelidir, özellikle yaz aylarında daha da çok su içilmelidir.
- Çay, kahve ve kola gibi içeceklerde mümkün olduğunca kısıtlama getirilmelidir. (Kola ve benzeri içecekler hiç içilmemelidir)
- Tuz tüketimine denge getirilmeli ve kısıtlanmalıdır.
- Düzenli egzersiz ve yürüyüş yapılmalıdır.
- Ani kilo kayıplarından kaçınılmalıdır.
Op. Dr. Basri Çakıroğlu-İnsan ve Hayat Dergisi‘nden yardım alınmıştır.